KISAH RAMAYANA
“Kakang Patih Surata, rumangsa ribet rasaning atiku
lan sepet paningalku yenta nyawang wujude Bambang Sumantri kang kaduk piangkuh.
Yenta nyata kesaguhane bisa ngentasi gawe kaya kang ingsun kersaake, bakal
gedhe ganjarane. Nanging yenta luput kaya kang disaguhake, bumi Maespati
aja nganti kaambah dening wujude manungsa kang aran Bambang Sumantri. Sadurunge
mangkat marang Negara Magada, busanane Sumantri kang ngenek eneki kuwi,
salinana cara kaprajurtian. Ujubing atiku ora arep ambebagus marang wujude Bambang
Sumantri, nanging kanggo rumeksa kuluhuraning jenengingsun. Negara Maespati aja
nganti asor darajate, darbe caraka kang busanane ora mingsra”. Mangkana
dhawuhku marang Patih Surata mungkasi anggonku anggelar pasewakan.
Atur sembah Bambang Sumantri mundur saka paseban
sadurunge ingsun jengkar. Sinusulan dening Patih Surata. Sawusnya Bambang
Sumantri wus sangkep salin busana kaprajuritan, sakala katon tejaning Bambang
Samantri saya anggenguwung. Sarira kang wus binusanan cara kaprajuritan,
sangsaya mencorong, cinandra kaya dene dewa ndharat. Cingak kang pada
nguntapake budhaling caraka kang tetela anggung akarya sengseming para kang
aningali ing sadalan-dalan. Para kenya kang wani anyaketi unggyaning Bambang
Sumantri pada anjejawat, nanging ana saweneh kang amung wani angawe-awe
ngujiwat.
Gancaring cerita, Bambang Sumantri wus keduga mboyong
sekaring kedhaton Magada, Sang Dyah Citrawati. Nanging bawane satriya kang
maksih kagawa ing rasa kamudhan lan durung kuwawa anyingkirake rasa adigang,
adigung, adiguna, sakala kadadak salin solah bawa. Melik anggendhong lali!
Nalika samana Bambang Sumantri kang wus masanggrah ing tapel watesing Negara
Maespati, sinususulan dening Patih Surata. Ature Bambang Sumantri marang Sang
Rekyan Apatih Surata, menawa Dewi Citrawati arep kaaturake, nanging papane ing
sajroning payudan.
Rumangsa wus bisa ngregem jagad, sawusnya bali marang
praja, Sumantri kedadak nanting kasudibyaningsun srana pasemon alus. Kaya
pineksa ingsun nglanggat pamundhute Bambang Sumantri tandhing tysa. Supaya ora
asor drajate dene mungsuh kang amung wujuding caraka, mula ingsun ngloropake
busanaku keprabon, murih ka anggo busana dening Bambang Sumantri.
Nalika tandhing ingsun kekaron, para jawata padha
tumurun nyekseni paprangan, kang yen kadulu saka ing kadohan kaya dene
tetandingan yuda antarane para ratu kang kembar wewujudane. Mangkana tandhing
ingsun lumawan Bambang Sumantri dedreg silih ungkih rebut unggul. Nalika samana
Bambang Sumantri ganti kalindhih, Bambang Sumantri musthi sanjata Cakrabaswara.
Sanjata dibya kang ampuhe kagila-gila. Mulat Bambang Sumantri kang wus siyaga
menthang gendewa nglarapake senjata dibya, nuli jenengingsun matak aji
Triwikrama. Cinandhak wani sarirane Bambang Sumantri, tan mangga puliha Bambang
Sumantri nuli kapikut. Nanging jroning batin ingsun kang wus kaduk ngungun
marang kasektene Bambang Sumantri, mula nulya ingsun paringi aksama. Nanging
paukuman kudu anut marang jejeging adil. Bambang Sumantri kang wus pasrah
dhiri, dak patrapi paukuman. Paukumane kang kaya-kaya ora salumrahe, nanging
ingsun percaya lamun Bambang Sumantri saguh minangkani.
Bambang Sumantri kudu keduga mindhah Taman Sriwedari
kang dumunung ing imbanging gunung Untarayana, kudu kaboyong marang taman sari
Negara Maespati, kinarya lipuring manah Dewi Citrawati kang katemben pisah lan
wong atuwane.
Sungkawaning ati Bambang Sumantri nalika samana sakala
kedadak ganti ing bebungah, nalika kelingan marang sedulur mudha, Bambang
Sukasarana. Sedulur mudha kang duk inguni kasimpe sabab kinira amung
ngrubeda-angreridhu lan anjejereng wirang amarga darbe wewujudan kang
anggelinani. Paminta srayane Sumantri mindhah Taman Sriwedari tumuju ing Praja
Maespati marang Sukasarana sinaguhan, amung kudu liniru lilane kadang
werdha tansah cinaket. Sakala pamintane keng rayi Bambang Sukasarana kaya dene
amung bab kang sinangga entheng. Nanging welinge Bambang Sumantri kalawan
Sukasarana, yen mengko wus keduga mboyongi taman, aja nganti kawuningan luwih
disik wewujudane dening sanggyaning para kawula ing Maespati
****
“Sang Rama Parasu, jengandika meksih kersa
midhangetake dedongenganku?” Kapedhot dedongengan sawatara, nanthing marang
Sang Rama Bargawa apa isih kersa midhangetake. Senajan ing rasa batin, ingsun
mulat jineming guwaya Sang Rama Bargawa kena kajajagan, menawa Rama Bargawa
banget kepranan.
“Mara gage terusana! Senajanta dawa caritamu ngungkuli
dawaning lurung, aku saguh ngematake candhaking critamu” Mangkana jajawab Sang
Rama Bhargawa kanthi ulat kang sumeh. Nuli ingsun kalawan sumendhe ing gunging
kekayon ambacutake critaku kang wus kawuri.
****
Gelise kang munggel kawi, kaleksanan Sukasarana
mboyongi Taman Sriwedari marang Negara Maespati. Nalika samana garwaningsun
Dewi Citrawati kang kepareng nitipriksa gelaring taman Sriwedari kang nembe
kaputer-puja, ingayap sakehing para emban cethi. Sakala mekar sakehing kusuma,
manglung kang panging kekayon kasilir ing samirana mandra. Keh peksi-peksi kang
miber ing gegantang padha pating caruwet manembrama kang kersa tindak
cangkrama. Kombang kombang mbrengengeng kaya asung kekidung, saka kepranan
marang liringing netrane sang pramensywari. Senajanta sesekaran pada mekrok
rebut warna ngujiwat minta sang dewi kersaa methik kinarya sesumping. Rena
panggalihe garwaningsun Citrawati kang tindake saya manengah kepranan marang edi
endahe kang taman Sriwedari, kang tetela kaya dene endahing taman ing
swargaloka.
Nanging kacarita, sakala kejot panggalihe
garwaningsun, nalika mulat ana pawongan bajang ceko kang pasuryane anggegirisi
dumunung ing jroning taman. Tetela iku wujuding Bambang Sukasarana kang tan
kuwawa angampah hardaning karep, marepeki wanita kang banget sulistyaning
warna. Gya Bambang Sukasarana miyak kang grumbul sangandhaping wit nagasari,
nyaketi ungyaning Sang Dyah Pramesywari. Girap girap sarwa anjelih-jelih Sang
Prameswari keplayu kamigilan, matur marang ingsun. Nuli ingsun matah marang
Patih Suwanda kinen ngrampungi gawe, nyirna’ake dhemit kang dumunung ana ing
sajroning taman sari
Nalika samana duka yayah sinipi Bambang Sumantri
marepeki papan padunungane Bambang Sukasarana. Jroning batin wus tan samar
lamun Bambang Sukasarana kang gawe gendra, suwala marang dhawuhe yen ta ora
kena metu saka sesingidan. Wus prapta ing papan dununge Bambang Sukasrana kang
sigra mulet unggyane kang raka sarwi matur “Ayo kakang Sumantri, apa aku wus
kalilan seba marang ngarsane Prabu Harjuna Sasrabahu. Yen kowe bisa suwita
marang Gusti Prabu Harjuna Sasrabahu, aku kudune ya bisa kaya kang kok
tindak’ake, kakang!”
Nanging rerepane Bambang Sukasarana tan rinewes dening
kang raka, Bambang Sumantri, kang wus kalimputing deduka, sugal wuwuse Bambang
Sumantri , “Kowe wis nate tak weling apa?!”
“Aku kudu ndelik ana ing petamanan”. Kanti ulat kang
kaya tanpa dosa, ngucap Bambang Sukasrana.
“Mangertiya yayi, yen ta kusuma ratu kamigilan nyawang
wujudmu. Mula yayi, ayo tak terke mulih dhisik marang Pertapan Jatisrana.
Mengko yen wus ana kalodhangan kang prayoga, kowe bakal tak parani, suwita
bareng marang ngarsane Prabu Harjuna Sasrabahu”. Bambang Sumantri ngandika
njlentrehake perkara, sarwa ngampah gempunging rasa.
“Emoh kakang, yen aku bali, kowe ya kudu bali.Nalika
samana kakang nyimpe aku tanpa pamit, kaya pecat-pecata sukmaku. Mangertiya
kakang, mbiyen kuwi aku nangis meh sepasar suwene. Tak goleki seprana-seprene
nanging saiki sikakang bakal mbalekake aku maneh marang Pertapan. Oooh kakang,
kaya ngapa rasa sepining ati, yenta aku pisah kalawan kowe kakang” Sukasrana
panggah anduwa-suwala.
“Kowe aja gawe nesu, Sukasrana!!” Jumangkah Bambang
Sumantri, akeh wuwusnya Bambang Sumantri sarwi anjempalani sarirane Bambang
Sukasarana. Bambang Sukasarana amung pasrah dhiri senajan sarirane wus
babak-bunyak, nanging tan ana pangresula senajan amung sakecap, kawetu saka
lathine Sukasarana. Bambang Sumantri kang wus tan enget marang pamintane kang
angarih-arih inguni, minta pambiyantu mindhah Taman Sriwedari, panggah
ngrudapeksa Bambang Sukasrana nundhung kang rayi, amarga jrih marang gusti
natane, aja nganti anjejereng sasra wirang . Nalika samana wus keprungu umyung
bendhe tengara lamun ingsun nedya tindak sesarengan lawan garwaku angambali
tedhak cangkrama.
Saya sigug-kidhung goreh rasane Bambang Sumantri kang
sigra angagar agari jemparing marang Bambang Sukasrana, pepethane karya ngurak
Bambang Sukasarana supaya age-age lunga saka patamanan. Sedhela-sedhela Bambang
Sumantri tumoleh wuntat sekedhap sekedhap nyawang unggyane Bambang Sukasarana
kang amung mandeng kang raka kanthi netra kang panggah kumedhep. Jroning nala
Bambang Sumantri kaya rinujit, nanging bawane wus saguh ngayahi dhawuhing
nalendra lan krasa luput yen bakal nampa bebendu, sakala dres wijiling riwe
kaya dineres.
Sangsaya lunyu cepenging warastra, nanging lenging
rasa kaya wus ilang musna. Ponang warastra kang wus mapan ana ing kekendheng
sakala mrucut saka astane. Tumama jajaning Bambang Sukasarana butul ing
walikat. Raga gumuling ing siti, ngalumpruk tanpa daya. Dres kang ludira
muncrat saka ing jaja. Nanging ana kaelokaning jagad, raga kang sadina-dina
angganda bebanger, parandene ludiraning Bambang Sukasrana tetela arum mangambar
ngrabasa sakehing durgandana. Kedhep tesmak Bambang Sumantri mulat sesawangan
kang ana telenging netrane, sabab dene kaya kacabut sukmane.
Angles kekes rasane Bambang Sumantri kaya wungu saka
nendra sigra rinangkulan jasade Bambang Sukasrana kang nandhang katriwandhan.
Tetela nalika samana wus sirna marga layu Bambang Sukasarana. Bundhu
bundhelaning manah Bambang Sumantri kang kaocap amung rerepa jroning
panalangsa.
“Sukasrana apuranen aku, ora ngira lamun kowe tekaning
sirna. Sukasrana, apuranen aku!!”
Kagyat gora wekasan Bambang Sumantri kedadak ana swara
kang cetha wela wela dumeling ing karna, “Heh Bambang Sumantri! “
Menyat Bambang Sumantri sarwa tumoleh kanan ngering,
nanging kang den upadi tan ana katingal. Tumuli Bambang Sumantri muwus “Kowe
sapa ?!”
Swara kang dumeling iku keprungu mawantu wantu “Aku
Bambang Sukasrana!! Sagluguting kolang kaling sarambut pinara sasra aku ora
nduwe rasa serik-murina lawan kowe kakang. Nanging kaya kang wus tak aturake
marang kowe, yen ta aku ora kena ginggang sarambut kalawan kowe. Aku ora bakal
tumuli sowan ing pangayunaning para Dewa, yen ora bareng kalawan kowe, kakang
Sumantri. Tak enteni ana bokur pangarip-arip. Nanging elinga, menawa ing tembe
kowe prang tandhing lan Raja Ngalengka Diraja, ing kana wahyane kowe tak susul sowan
marang ing tepet suci. Wis kaya mung semene anggonku matur marang kowe kakang,
tumuli si kakang ngadhepa marang Sang Prabu Harjuna Sasrabahu”. Sawusnya matur
marang Bambang Sumantri, lon lonan jasad kang gumlethak ing siti katiyuping
samirana, sirna ilang saka telenging netrane Bambang Sumantri kang amung
anjegreg mangu-mangu kaya tugu sinukarta.
Mangkana wus caket praptaku ing papan kadaden kang
kaya dene ora ana sawiji wiji, nuli Bambang Sumantri matur menawa drubiksa kang
angganggu gawe ing jroning Taman Sriwedari wus keduga kasirnaake. Saka renaning
atiku, nalika samana Bambang Sumantri ingsun wisuda dadi Mahapatih ing Negara
Maespati, kanthi jejuluk Patih Suwanda. Saya rumaket kekadanganku kalawan Patih
Suwanda, presasat kaya dene kadang tunggal yayah rina.
Gilir gumantining kalamangsa, nalika samana garwaku
Citrawati kersa leledhang ing balumbang pasiraman, anut ilining bengawan kang
mbelah madyaning petamanan. Ketiga ngerak kang tan kena kasaranan, meksa
jenengingsun triwikrama mbendung bengawan. Samantara Patih Suwanda kajibah
ngreksa yuwananing praja.
Nanging tindak culika thukulaning mungsuh telik sandi
upaya kang ambebidhung api rowang, uninga menawa jenengingsun oncat saka praja.
Kinira lamun Praja Maespati ringkih, gya kerig lampit nglurug mungsuh saka
Negara Ngalengka kang sangkep ing gegaman angrabasa tanpa layang panantang.
Praptane prajurit sagelar sepapan katon nroncong tumbake nganti kaya landak
sayuta, megar payunge kaya jamur barat, barisan kang pinandegan dening Prabu
Dasamuka.
Sang Prabu Dasamuka kang kayungyun kadereng sengsem
marang Dewi Citrawati kang kawentar panjalmaning Dewi Widawati ora kena
sinayudan kersa mboyong peksa marang Negara Ngalengka Diraja. Sadalan dalan
patrape kang pabarisaning mungsuh pada sawiyah-wiyah anjejarah rayah.
Patih Suwanda kang tansah prayitna ing gati siyaga ing
dhiri, greget gumregut anrenggalangi mungsuh umadeg angembani wajib. Mangkana
kekarone wus ayun ayunan, Patih Suwanda kalawan Prabu Dasamuka.
No comments:
Post a Comment